My name is Nobody **

The fight with Miss Vader.

 – Het gevecht met Juffrouw Vader – 

Original version in English

Jaren geleden zat ik tegenover Barbara in haar kantoor. Ik denk dat het mijn derde of vierde bezoek was. Barbara was een warme en prachtige persoonlijkheid en een briljante therapeut. En ze had ook een geweldig gevoel voor humor. Ik denk dat het belangrijk is dat je therapeut een goed gevoel voor humor heeft. Heel belangrijk. Wel, ze vroeg me naar mijn carrière en plots zei ze eenvoudig: “Euh Lou, jij bent toch succesvol, niet? Je hebt enkele serieuze jobs gehad; je hebt een serieuze job nu.” Ik zei: “Wel…. ik heb geluk gehad. Meestal hoop ik dat ik dit kan behouden; dat het geluk blijft. Meestal hoop ik dat ik een volgend succes voor elkaar krijg.” Ze zei: “Wel, het klinkt als bescheidenheid, maar dat geloof ik niet.” Ze zei: “Echt, er is een naam voor deze weerstand die ik altijd van je krijg wanneer het gaat over al wat je al hebt bereikt en hoe dat met jezelf te maken heeft. Of je talent. En het heet “het imposter –bedrieger- syndroom.” Ik lachte even, ik moest wel. Dus zei ik: “Wel, dit is gewoon geen goede dag!… Dit is géén goede dag, ik wist dat er iets mis was, maar nu vertel je me dat ik één of andere rare conditie heb die zelfs een naam heeft; een naam die klinkt als een Alfred Hitchcock-film?”

‘Het bedriegerssyndroom’.

Wel -weet je-, Barbara ging door met erover te vertellen en ik wist dat er alleszins iéts belangrijks werd gezegd. En ze ging door met een naam te zetten op een toestand waaronder ik al leed sinds ik een kind was. En dat is nu een 20-tal jaar geleden… Vandaag is het mijn werk mensen te helpen om dit ‘bedriegersdenken’ tot de orde te roepen. Nu, je kan er nooit volledig vanaf geraken. Maar je kan zeker leren,  je . kan . absoluut . leren , om het tot de orde te roepen.

Dus terug naar mijn conversatie met Barbara. Ik werd een zelfonderzoeker, van binnenuit. Ik leerde dat het ‘bedriegerssyndroom’ het gevoel is een oplichter te zijn; het gevoel dat mensen hebben om niets waard te zijn wanneer het over hun prestaties gaat. En ondanks we erg gemotiveerd zijn, geloven we niet echt in de positieve dingen die daardoor onze kant uitkomen. Ik zeg het graag zo: “dat we het gevoel hebben langs de achterdeur te zijn binnengeglipt in het theater van het leven en dan op het podium zijn geglipt en er is een grote buitenwipper daar en we weten dat wanneer hij ons ziet, we eruit vliegen. En dus kijken we continu over onze schouder voor de buitenwipper.”

Het is waar. Mike [een andere onderzoeker] heeft gezegd dat 70% van alle mensen op z’n minst wel al eens een voorbijgaand moment hebben gehad met het gevoel of de symptomen van het bedriegerssyndroom. Ik noem ze graag de ‘Fantastische Vier’. En ze gaan zo: angst, perfectionisme, twijfelen aan jezelf en faalangst.

Nu terug naar de 70%. Ik denk dat dit weinig is, vind je niet? ? Het betekent dat slechts twee uit de drie mensen al eens twijfelt aan zichzelf. Ik ga niet vragen om je hand op te steken, maar ik wed dat áls ik het zou doen, bijna ieder van ons wel al eens één of andere vorm van zelftwijfel of één van de Fantastische Vier heeft ervaren in zijn leven. Het is de menselijke aard, is het niet? Zelfs de grote Maya Angelou heeft, nadat ze één van haar boeken heeft gepubliceerd, gezegd: “Wel, ik vraag me af of dit nu het moment is dat ze gaan ontdekken dat ik een spel speel!” Maya Angelou… ! Een briljante dichteres, scenariste, auteur….  En misschien heb je het al eens gevoeld; iemand gaf je erkenning en je stond er en dacht: “oh ooh… Ik weet niet wat ik hier doe, ik heb niets gedaan om dit te verdienen… er moet een fout zijn gebeurd.”

Wel, mensen zoals ik hebben een ‘whopper’? -versie van dat gevoel dat alles wat positief je leven uitkomt, een fout is. Er is een diepgaander gevoel van zich zorgen maken, een diepgaander gevoel van angst of afzien.

Dus wat is de oorzaak van het bedriegerssyndroom?

–  Ik houd je even in spanning –

…

Eén van de hoofdredenen is het opgroeien in een thuissituatie met een alcoholverslaafde ouder of met huiselijk geweld of met fysiek misbruik of ieder ernstig conflict met constante kritiek. Het is een antwoord op het trauma dat daarvan komt.

Nu voor mij was dat mijn vader. Hij is een briljante, pionierende, hoog onderscheiden en gerespecteerde man in de buitenwereld. Maar thuis was hij een razende alcoholieker. Thuis schelde hij ons uit en kleineerde ons omwille van onze incompetentie. De ergste vorm van misbruik, geloof ik, is verbaal. Het is het moeilijkste voor mijn familie om daarvan te herstellen. En hijzelf is een getormenteerd man. Ik bedoel, hij is op exact dezelfde manier opgevoed. Wat ik ermee deed was, ik wijdde mijn leven aan het bewijzen dat ik competent was. En natuurlijk werkte dat nooit, want zelfs wanneer ik allemaal hoge punten binnenbracht, zei hij: “Die school waar je loopt moet wel gemakkelijk zijn.”

Het is verleidelijk te zeggen dat het om een slechte kindertijd gaat, want ik werkte ook met mensen die geen slechte kindertijd hadden, maar een gelukkige kindertijd (*). Maar in plaats daarvan kozen zij voor een carrière die constant kritiek, continue kritieken, vraagt. -Ik wed dat er hier een groot deel aan artiesten zijn- en artiesten moeten daarmee leven; continue kritieken. Ik heb een goede vriend Susan die ooit tegen me zei: “Lou, niet todat ik een hele portfolio aan werk heb en een eigen galerij-expositie, voel ik dat ik het recht heb om mezelf een artiest te noemen”. Maar wat ook de reden, sommige mensen krijgen het in hun hoofd te denken dat ze niet goed genoeg zijn en dat als mensen hen écht zouden kennen, ze zouden weten dat ze geen recht hebben hier te zijn. Dat ze niets hebben gedaan om te verdienen waar ze zijn.

Wel, als jij zo niet bent en je hebt dit niet, dan ken je misschien iemand die dit wel heeft. Je kan hen pakken in die bescheidenheidstrick waarover ik je vertelde; ze mijden complimenten tot het punt dat… het is geen bescheidenheid, ze kunnen zelfs prestaties verbergen voor hun vrienden en familie omdat ze, zoals ik al zei, niet echt het gevoel hebben dat ze die bereikt hebben. Zij zijn de mensen die je niet vertellen dat ze de prijs hebben gekregen. Iemand anders vertelt je dat. We zijn ook veelvraten voor straf, want wij worden als insekten door het licht aangetrokken voor heel hoge stress-functies die je uitputten omdat ze teveel vragen en alles nemen wat je hebt.

Wat mij betreft werkte ik lange tijd voor grote omroepbedrijven en ik vond het fantastisch. Maar ik leed onder ieder klein foutje dat ik maakte, gewoon eronder lijden, omdat het bedriegerssyndroom bijna altijd met een pijnlijke perfectie komt. Ik herinner me een nacht dat ik thuiskwam van laat werken en ik ging naar bed en herinnerde me dat ik een klein typefoutje had gelaten in een memo; een memo die ik al had verdeeld. Ik bedoel, dat was nog vóór e-mail bestond. En ik kon niet slapen. Dus ik kwam terug uit bed, kleedde me opnieuw aan en reed terug naar het omroepstation. Ik hertypte het, verdeelde het opnieuw, kwam thuis om twee uur ’s nachts… maar het was perfect! En niemand wist er ooit van. Want iedere kleine tekortkoming zou iets over mij uit de doeken doen… en mijn incompetentie.

Wel, de gemakkelijkste manier waarop ik jullie het ‘bedriegerssyndroom’ kan beschrijven is zoals het hebben van een slechte BF [beste vriend] in je hoofd die gemene dingen over je zegt. En luister, ik heb de mijne een naam gegeven. Haar naam is Miss Vader, naar Darth Vader [Star Wars]. En miss Vader zegt vreselijke dingen. Ze zegt dingen zoals: “Wel, je was dichtbij, maar je hebt het nog steeds verknald.” Of “Je verdient niet om hier te zijn, deze mensen zijn écht slim!” of “Ja, mmm, je hebt het nu misschien gedaan, maar ik weet niet hoe je het de volgende keer zal doen.”

Wel, het enige goede ding aan Miss Vader is dat eens je Miss Vader kan horen, eens je deze stem kan herkennen, je er iets aan kan doen. Dat is wat Barbara en ik ontdekten; je kan er iets aan doen en met iedere ‘slechterik’ riep zij de Radicale Held boven. De Radicale Held is wijzer en gelooft dit niet en heeft een dieper inzicht. Ik heb haar ook een naam gegeven. Haar naam is Betty Lou. En Betty Lou is ‘Zuiders’ [vurig] en sterk en frank en gooit er bij gelegenheid een sneer laster over Miss Vader bij. En met een absoluut geweldige lach [humor].

Eén van de dingen die ik kan zeggen over de Radicale Held is dat ze de leugens en beperkende overtuigingen benoemt die mensen zoals ik isoleren. Ik denk dat we allemaal de ondersteuning van een Radicale Held kunnen gebruiken, is het niet? Weet je, laten we eerlijk zijn, we zijn allemaal bedriegers, niet? Want of het nu die moeilijke toelatingsproef is waarmee we overidentificeren, of dat imago in de media waarmee we onszelf vergelijken of die complete angstige teneergeslagenheid die we ervaren bij elk project op het werk om gewoon nog maar te voldoen, mij lijkt het dat we ons allemaal meten met iemand anders idee van succes.

Wel, mijn Radicale Held doet al het werk van het benoemen van mijn leugens en beperkende overtuigingen. En één van de eerste dingen die ze deed was het kijken naar het idee van ‘kwetsbaarheid is zwakheid’. Nu, je weet, iedereen babbelt tegenwoordig positief over kwetsbaarheid, het is ‘in’, het is populair om je kwetsbaar op te stellen, maar… verwacht je niet diep in je binnenste dat het toch voor ‘losers’ is?

Zie, ik groeide op in een militaire familie, en daar was niets goed aan het woord of het concept van kwetsbaarheid. In oorlogstijd betekent het een tekort, het betekent onderhevig zijn voor kwetsuur en voor een excellent geplaatste aanval. En ik groeide op met het idee dat het beste wat ik kan doen is me recht te trekken aan mijn schoenriemen, nooit hulp te vragen en nooit te laten zien hoe je zweet [de moeite die het kost]. En stiekem geloofde ik dat kwetsbaarheid voor ‘losers’ was. 

Wel, in mijn vroege 30-jaren, had ik een soort van inzinking. Ik eindigde tegen de muur met lichamelijke, geestelijke en emotionele uitputting. En ik deed een heel zeldzaam en miraculeus ding -wat ik ook niet gepland had om die dag te doen-, maar wat ik deed was, ik wendde met tot mijn goede vriendin Greg. En ik zei: “Greg, weet je wat. Ik kan dit niet meer. Ik voel constant alsof ik het niet verdien om hier te zijn.” En wat we deden was een actieplan opzetten wat me uiteindelijk naar Barbara leidde. En weet je, ik weet nu vandaag dat het enige belangrijkste ding om je kracht in het leven te behouden is, om te leven, te falen, lief te hebben en om hulp te vragen.

Een andere leugen die heel belangrijk was om te benoemen was “dat een succesvolle carrière leidt tot een succesvol leven”. Wel, ik groeide op om dat te geloven. En dus voor lange tijd dacht ik dat mijn carrière in de omroep me zou redden. Ik bedoel, ik werkte zó hard en ik kreeg promoties, maar iedere keer dat ik iets bereikte was het zoals een suikerspin; een echte zoete explosie van lucht en dan niets meer. En dan moest je het weer helemaal opnieuw doen en dan terug de zoete explosie. Maar ik gelóófde in mijn werk.

Tot mijn geliefde moederhuis mijn geliefde omroepstation probeerde te verkopen. En de manier waarop we het ontdekten was toen we het op het Zes uur-nieuws te zien kregen op mijn zus’ TV-toestel. En zoals je kan zien ben ik er nu goed over ?. Greg vraagt soms nog: “Ben je daar nog steeds wrokkig over? “ Ik zeg dan: “Wees verdomd maar zeker! Dat was absoluut smerig!”

Wat er gebeurde was dat plotseling de mensen die we ‘familie’ noemden als onze kernwaarde, al die mensen die via deze visie waren verbonden en waar ik met 1000% overtuiging was ingestapt, waren gekwetst. Ik was kwaad. En op een dag verscheen Chuck ten tonele. Nu Chuck was de nieuwe General Manager en Chuck droeg een zijden pak. En Chuck zei me hoe de dingen vanaf nu zouden gaan. En ik hoorde Betty Lou zeggen: “Veel geluk daarmee!” En ik liep door de gang naar mijn kantoor, hamerde mijn ontslagbrief eruit en ik was weg.

Het was absoluut geweldig. Mijn vrienden dachten dat ik gek was. Ik dacht dat ik gek was. En ik bedoel niet dat iedereen nu zomaar zijn job moet opgeven. Je zult ‘deze’ voor jezelf moeten uitzoeken… ? Maar ik kan je zeggen dat ìk de mijne moest opgeven, zodat ik van een carrière naar een roeping kon gaan.

Een andere leugen die heel belangrijk voor me was om te benoemen: “Je moet nooit je vuile was buitenhangen!” Heb je die gehoord? Dat oude, verschrikkelijke gezegde… Ik groeide op te denken dat iedere gemaakte fout in het verleden, of obstakel of indiscr… wat het ook was, smerig was. Je kan het maar beter verbergen! Je zou beter beschaamd zijn… het is vies [slecht]! En wat ik vandaag heb geleerd, -ik heb wat huiswerk gemaakt over mijn ontberingen- is dat ik aan alle ellende ook de wijsheid heb verbonden die ik ermee heb gewonnen en het is nu alsof de fragmenten en deeltjes tesamen kunnen komen. En als ik zou vertellen wat mijn leven me uiteindelijk heeft geleerd, dan ben ik plots een ‘complete’ [geïntegreerde] persoon.

Nu, mensen zeggen me wel: “Lou, is het niet gevaarlijk om teveel te zeggen over jezelf in ongepaste situaties?” “Ja, natuurlijk is dat zo. Gezond verstand moet zegevieren en de ‘waar’ en ‘wanneer’ is belangrijk. Maar!… als je iemand zou kunnen helpen, als je iemand kan helpen met wat je hebt meegemaakt en met je kracht, dan ‘weet’ je het. Dan weet je wanneer…”

En uiteindelijk, voor een kind dat zo verlegen was en nooit iets zei tot het ongeveer tien jaar was, was déze specifieke beperkende overtuiging belangrijk voor mij om te ontmaskeren. Want: “Sprekers regeren de wereld!” Een reclame-man, genaamd Barton van over een 50 jaar geleden [Batten, Barton, Durston & Osborn, nvdr.] zei eens de beroemde woorden dat mensen die succesvol waren in het leven, sprekers waren. Wel, in het middelbaar had ik een biologieleraar, coach Tavernier – we noemden hem coach -, ik hìeld van die man. Hij had de gewoonte te zeggen: “Ik luister hier voor briljantie [genialiteit], mensen!” En weet je wat? We wáren briljant in zijn klas. We waren dat absoluut! En dit ‘probleemkind’ was erdoor gesterkt en is hem nooit vergeten óf zijn idee om te luisteren voor genialiteit.

Dus wat staat er op het spel als we genialiteit niet aanmoedigen? Wat staat er op het spel?

Wel, één ding is zeker. We zouden nooit kunnen tappen uit de beste ideeën van mensen die de problemen van de wereld zouden kunnen oplossen. Want, zie je, het bedriegerssyndroom, als het niet wordt behandeld, kan angst veroorzaken, en depressie, verslaving, aan de kant gezette projecten, onafgewerkte meesterstukken en zeker een ongelukkig leven. En het vraagt niet veel. Het is een vriend vertellen: “Weet je, je bent echt goed in dat!” Of zeggen aan een collega: “Ik heb gemerkt dat je daarin echt getalenteerd bent.”

Weet je, ik breng niet zoveel tijd meer door met Miss Vader. Ze komt soms nog opdagen. Maar Betty Lou doet een verdomd geweldig goede job daar dezer dagen. Maar wanneer Miss Vader op een mindere dag toch tevoorschijn komt en ze me verwijt en beledigt, dan adem ik in, voel mededogen, en herinner me hoe dat zielige cartoonachtige jongentje klinkt. En dan denk ik eraan dat het heel wat werk vraagt om het te omzeilen. En de exacte aard van dat werk is om onze studenten, en onze vrienden en familie en collega’s te confronteren met en het benoemen van de leugens en de beperkende overtuigingen die hen isoleren.

En misschien het belangrijkste van alles: om te luisteren naar genialiteit.

Dank je.

Lou.

*) Nvdr.

Bij navraag blijkt die ‘gelukkige kindertijd’ steeds één van volgende elementen te bevatten:

a. bijzonder permissief, wat een vorm van emotionele verwaarlozing is;

b. afkomstig uit een laag sociaal-economisch milieu of één of andere vorm van een minderheidsgroep;

c. verlaten zijn of in de steek zijn gelaten;

d. onderdrukte angst voor het tonen van kwaadheid of het breken van de harmonie, wat dikwijls uitmondt in dwang- of vluchtgedrag.

*) Editor’s note.

After clarification, it seems that this ‘happy childhood’ always consists of one of these elements:

a. an extremely permissive upbringing, which is a form of emotional neglect;

b. born in a low socioeconomic class or another form of minority group;

c. being abandoned or being left (out significantly) ;

d. having repressed anxiety to show anger or to spoil the harmonious environment, usually ending in obsessive/compulsive or escape behavior.

**) ‘My name is Nobody’

is een spaghetti-western uit 1973 met Henry Fonda en Terence Hill, een parodie op The Good, The Bad & The Ugly en absoluut één van mijn favorite films.

**) ‘My name is Nobody’

is a spaghetti western from 1973 starring Henry Fonda and Terence Hill, a parody of The Good, The Bad & The Ugly and absolutely one of my favorite movies.

Met dank aan / thanks to Diantha. 🌹